Ook bij jouw bedrijf werken ze. Collega’s die zich eenzaam voelen op kantoor. Dat aantal blijft groeien, tenzij je een andere weg inslaat. Als je kiest voor menselijkheid in plaats van functionaliteit. Als je kiest voor liefde in plaats van overhead per werknemer. Over de terugkeer van de kantoorlunch, het geven van complimenten, het bieden van richting en andere gedachten na het lezen van ‘De Eenzame Eeuw’.
40% van alle medewerkers voelt zich alleen op het werk. In het Verenigd Koninkrijk is dat zelfs 60%. In de VS zegt eenvijfde geen enkele vriend te hebben op het werk. Las ik in ‘De Eenzame Eeuw’ van de Britse Noreena Hertz, een boek dat elke manager moet lezen.
Al voor de coronacrisis beschouwden drie van de vijf Amerikaanse volwassenen zich als eenzaam. Tweederde van de Duitse bevolking ziet eenzaamheid als een ernstig probleem, schrijft zij. Eenderde van alle Nederlanders geeft aan dat ze zich eenzaam voelden, meer dan een miljoen in ernstige mate. In Zweden vertelde een kwart van de bevolking dat ze eenzaam waren. In de VK bleek het probleem zo groot dat de regering in 2018 een staatssecretaris voor Eenzaamheid installeerde.
Dat zijn cijfers waar ik van schrik.
Belangrijk. Hertz beschouwt eenzaamheid niet alleen als een gebrek aan liefde, gezelschap of intimiteit. Noch als dat gevoel dat je langzaam wurgt als mensen uit je directe omgeving (familie, vrienden, buren en partner) je blijven negeren of niet waarderen. ‘Het gaat er ook om dat we ons niet ondersteund en niet gewaardeerd voelen door onze medeburgers, werkgevers, gemeenschap en overheid’.
Vooral jongeren voelen zich alleen. Iets meer dan een op de vijf Amerikaanse millennials zegt dat ze geen vrienden hebben. Drie van de vijf 18-34-jarigen en bijna de helft van de kinderen tussen de 10 en 15 uit Engeland zegt dat ze vaak of soms eenzaam zijn. In bijna elke land van de OESO steeg tussen 2003 en 2015 het percentage 15-jarigen dat zich eenzaam voelt op school.
Gangmakers van eenzaamheid
De voornaamste boosdoeners: smartphone en sociale media. Die blijven ons maar afleiden en het slechtste in ons naar boven halen, schrijft Hertz. Ze maken ons alsmaar bozer waardoor we ons verliezen in een oneindige stammenstrijd. Het gaat om scoren. Om dwangmatig zoeken naar volgers en fans, duimpjes, hartjes en likes. Gewoon met mensen communiceren, vooral jongeren weten bijna niet meer hoe dat moet.
Andere eenzaamheidslastpakken: discriminatie, seksistisch gedrag, grootschalige migratie naar steden, reorganisaties op het werk en een andere levensstijl. Kijk naar je eigen gedrag. We doen steeds meer dingen met anderen op afstand. Online een workout of yogales. Zoomen tijdens het werk. We winkelen meer en meer online of volgen een livestream van een event. We prefereren contactloos, en dat is natuurlijk gek.
Mensen zijn sociale dieren. Geen praatje meer bij de kassa. Voorbij die klets met de barvrouw of toiletmijnheer. Weg dat knikje naar de slager die een broodje voor je maakt. Al die micro-interacties geven je een gevoel van verbondenheid. Je wordt letterlijk gezien. Ze doen je beseffen dat je onderdeel uitmaakt van een brede samenleving. Hoe meer je contactloos gaat leven, hoe minder je in staat bent om persoonlijk contact te maken en je intermenselijke vaardigheden te beoefenen.
Eenzaam maakt ongezond
Als je mensen steeds minder goed leert kennen, voel je je steeds minder verbonden, en daardoor word je steeds onverschilliger voor de behoeften en verlangens van anderen. Door de rekenmachine verleerden we het hoofdrekenen, door digitale communicatie verleren we 1 op 1 communiceren. Wat je overhoudt, is joelen en schreeuwen.
51% van Amerikaanse scholieren en studenten vindt het aanvaardbaar een spreker uit te joelen met wie ze het oneens zijn. 19% keurt zelfs geweld goed om te voorkomen dat iemand een toespraak houdt.
Jongeren bellen elkaar nog nauwelijks. Ik merk dat ook thuis. Een vriendinnetje van mijn 16-jarige dochter woont een paar huizen verderop. Even bij haar naar binnen lopen, nee, dat kan echt niet. Haar bellen? ‘Ik stuur wel een appje’. Ik begrijp dat bijna 40% van alle jongeren tussen de 18 en 30 jaar bang is om te bellen. Ze vinden het eng om direct te reageren op wat iemand zegt. En ze moeten ook nog eens goed luisteren. Appen is veiliger. Je kunt nadenken over een reactie en aan de blauwe vinkjes kun je zien dat je berichtje is aangekomen en gelezen. Jongeren communiceren liever zonder te praten. Dat belooft wat voor de toekomst als het gaat om hun sociale vaardigheden.
Bekijk een groep pubers tijdens een feestje. Bestudeer een groep pubers rond een tafeltje in een koffiedrinkwinkel. Ze zitten allemaal in hun eigen wereld. In hun eigen telefoon. Ze praten niet met elkaar. Ze tonen elkaar de laatste posts op Insta of Tiktok. De foto’s die ze hebben gemaakt voor een feest waar ze eigenlijk niet zijn geweest. Want altijd is er die telefoon. Die ligt letterlijk als aandachttrekker tussen hen in. Ze zijn alleen in gezelschap van anderen. Zijn empathieloos voor de wereld om hen heen. Als je immers continu wordt afgeleid, geef je diegene tegenover je geen volledige aandacht en mededogen, laat staan dat je de wereld vanuit zijn standpunt kunt bekijken.
Eenzaamheid is niet alleen schadelijk voor je sociale vaardigheden. Het maakt je vatbaarder voor ziekten. Het is slechter voor je gezondheid dan niet sporten, en net zo schadelijk als alcoholisme en het roken van vijftien sigaretten per dag. En eenzame jongeren hebben twee keer zoveel kans op zelfmoordgedachten als jongeren die minder eenzaam zijn. Kijk ook naar de politiek, schrijft Hertz. Eenzaamheid en rechts-extremisme gaan hand in hand.
Als eenzaamheid ons ziek maakt en zoveel schade aanricht, ja, dan maakt verbondenheid ons meer gezond zou je denken, filosofeert Hertz. En dat klopt ook. Japan staat bekend vanwege de hoogste levensverwachting. Dat komt niet alleen door hun dieet rijk aan groenten, vis en nori, maar ook door hechte en duurzame sociale banden die mensen met elkaar hebben. Nogmaals, mensen zijn sociale dieren. Verbondenheid met anderen is niet alleen een natuurlijke, maar een gewenste toestand. Mensen worden gezonder van goede relaties.
Het boek van Hertz doet je af en toe snakken naar adem. En toen moest dat hoofdstuk over eenzaamheid op het werk nog komen. Over die 40% van alle kantoorwerkers wereldwijd die zich alleen voelt op het werk. O nee, dat hoeft niet per se te betekenen dat ze geen vrienden hebben op het werk. Ze voelen zich vooral vaak niet gehoord of gewaardeerd in wat ze zeggen of doen.
Overbodig te zeggen. Eenzame collega’s raken minder betrokken bij hun werk. Nemen meer ziektedagen op. Zijn minder gemotiveerd en toegewijd, maken meer fouten en presteren minder dan hun meer gemotiveerde collega’s. De kans dat ze van baan wisselen of opstappen, ja, die is natuurlijk veel groter.
Werkgevers doen medewerkers vereenzamen
Werkgevers doen er -gek genoeg- alles aan om hun collega’s te vereenzamen. Ze proppen ze in kantoortuinen waar iedereen zich vooral bekeken voelt. Hun emotionele en fysieke gezondheid, hun welzijn, hun emoties en tevredenheid, ze zijn ondergeschikt aan de overhead per werknemer. Het gaat om functionaliteit in plaats van menselijkheid. Ik lees in ‘De Eenzame Eeuw’ dat mensen al sollicitatiegesprekken voeren, geïnterviewd door een robot. Hun lichaam moesten ze stilhouden binnen een stippenlijn.
Corona -en zeker, dit is een opendeur- heeft de eenzaamheid op kantoor verergert. De kranten stonden er vol van. Het zorgde voor een hausse aan stress, verzuim, burnouts en andere lichamelijke en geestelijke ongemakken. Met thuiswerken als grote gangmaker. Werknemers misten persoonlijk contact. Misten sociale interactie. Misten spontane gesprekken. Bedrijfsculturen brokkelden uiteen.
Vooral de zoveelste lockdown in januari heeft er voor mensen flink ingehakt, merk ik om mij heen. Nederland is echt klaar met telewerken. Mensen zijn depressief en inspiratieloos. De meesten zitten er echt helemaal door heen. Bijna 85% van de medewerkers wereldwijd voelde zich al niet betrokken bij hun baan, aldus Gallup. Ook dat percentage zal in tijden van corona flink zijn gestegen.
Vorig jaar voorspelden experts dat Nederland helemaal zou losgaan op thuiswerken. Ik geloofde en geloof er niks van. De optimale duur van telewerken is anderhalve dag per week, weten ze allang bij Google. We zijn sociale dieren. We willen onze collega’s zien, horen en spreken op kantoor. We zijn sufgezoomt.
Daar ligt dan ook een enorme verantwoordelijkheid voor managers en andere leiders. Natuurlijk willen we autonomie, en mogelijkheden tot zelfontplooiing. Maar we willen vooral ook structuur. Laat je collega’s niet fladderen. Zet ze om tafel. Ga eens een spelletje spelen. Zorg voor informele ontmoetingen. Organiseer inspiratiemiddagen, borrels en pizzadonderdagen. Creëer verbinding. Generatie K – de smartphonegeneratie, iedereen geboren na 1995- is de eenzaamste generatie ooit. Zij verlangen als geen ander naar verbinding. Ga dan ook mensen verbinden.
Extra belangrijk in een tijd waarin miljoenen op zoek gaan naar een andere baan. In de tweede helft van 2021 zeiden maar liefst 20 miljoen Amerikanen hun baan op. Meer dan ooit. ‘The Big Quit’, heet het al. Ook wel ‘The Great Resignation’. Vooral millennials zijn massaal klaar. Na de pandemie was het voor hen tijd voor reflectie, zegt Karin Kimbrough, Chief Economist LinkedIn. Ineens was het: “What really makes my heart sing.’ Natuurlijk, het gaat om geld, het gaat om een betere work-life balans. Maar nog vaker gaat om iets anders. Om teleurstelling. ‘This isn’t fun, this isn’t me.’ Vooral Gen Z zoekt naar purpose en meaning. Zoekt naar werk dat bij hun persoonlijke drijfveren past. Zoekt naar bedrijven met een menselijke bedrijfscultuur. Die hebben in the war on talent een stevig streepje voor.
Kantoorlunch en complimenten
Ik bezocht recentelijk drie bedrijven. Een communicatiebureau en twee foodbedrijven. Bij alle drie was het kantoor tijdens lunchtijd dicht. Ik moest wachten in de hal, en natuurlijk, gewoon een ommetje doen kon ook. De directie hechtte aan het belang van een gezamenlijke lunch. Zodat collega’s met elkaar konden praten. Zodat collega’s aandacht voor elkaar hadden. In plaats van dat iedereen in zijn eentje achter zijn computer of op een andere plek in een bakje salade of yoghurt zat te lepelen.
Of hier wel eens aan gedacht, tipt Hertz. Geef je collega’s gewoon eens een compliment, echt waar, zo moeilijk is dat niet. Daarmee doel ik niet op Amerikaanse toestanden waarbij een salesmedewerker, met de hoogste verkoopcijfers van die week, door zijn collega’s met een beker in zijn hand op een schild wordt gehesen. Nee, doe als Cisco, vertelt Hertz. Daar belonen ze medewerkers die bijzonder behulpzaam, vriendelijk of coöperatief zijn geweest. Bij het Australische softwarebedrijf Atlassian beoordelen ze medewerkers niet alleen op persoonlijke prestatie, maar ook of ze goed samenwerken, de manier waarop ze met collega’s omgaan en in hoeverre ze actief op zoek gaan om anderen binnen de organisatie te helpen.
Breng de liefde terug in je organisatie. Duw collega’s niet weg, maar omarm ze. Align hun persoonlijke ambities met die van je bedrijf. Verenig ze in een community met een gemeenschappelijk doel en verhaal. Zorg voor richting, zorg voor verbinding. Anders voelt de eeuw nog meer alleen.
