Bestuurders: red je medewerkers, red je bedrijfscultuur

Al die thuiswerkende werknemers, ach joh, dat werkt toch prima. De kwartaalcijfers gaan hupsakee. Maar dat intussen de cultuur, loyaliteit en verbinding verbrokkelt, en steeds meer medewerkers ziek en depressief thuiszitten, nee, dat zien ze in bestuurskamers niet. Over het postpandemisch panacee dat thuiswerken heet. “Bij veel bedrijven is de geest uit de fles. De ziel is verdwenen. Zie die maar eens terug te laten keren.”

Al die labbekakkerige loonslaafjes en pay roll-prinsesjes die niet meer naar kantoor willen. Omdat ze liever willen thuiswerken. Zou je ze niet allemaal een enorme schop onder hun hol verkopen, fulmineerde Japke D. Bouma in haar NRC-column. Want die kantoorklaplopers, gatverdamme, wat zijn dat vreselijk verwende nesten. Tijdens corona moesten ze niks van thuiswerken weten. Maar sinds de wereld zich weer pandemievrij opent, en buiten het zonnetje schijnt, ja, dan blijkt dat thuiswerken toch wel lekker.

Wijnen, wijnen, wijnen

Eindelijk niet meer die druilerige koppen van collega’s en priemende blikken van hun managers. Eindelijk niet meer die godsgruwelijke automaatkoffie. Eindelijk niet meer die overbevolkte kantoortuinen. Eindelijk niet meer filestress en zweterige treinen. Eindelijk niet meer dat net-voor-zessen-bij-de-creche-aankomen. En ja hoor, dat wijntje, plop, dat gaat gerust om half vijf open. #Omdathetkan.

Waarom die kantoorklaplopers ongelijk geven? Na corona is hun beklemmende loonbriefjesbestaan veranderd in een staat van vrijheid. Daarbij, waarom zouden ze überhaupt nog naar kantoor moeten? Thuiswerken blijkt efficiënter. Al die oeverloze overleggen, belangrijkdoenerige bilateraaltjes en andere malheureuze meetings, ze blijken een rem voor elke vorm van productiviteit. Video-vergaderen werkt sneller bovendien.

Fuck you ouwe

Maar nee hè, daar heb je die opdringerige manager weer. Met een memo waarin hij oproept minimaal een paar dagen per week naar kantoor te komen. Voor een teamoverleg of brainstorm. Om te reboarden, whatever that may be. Hij rept ook over teamuitjes. Voor de verbinding. Hoezo? En welke verbinding dan? En verbinding, wat betekent dat eigenlijk? Als medewerkers toch een keer naar kantoor gaan, zit de helft toch weer te videobellen of neuspeuterend voor zich uit te staren. Nee, dan liever thuiswerken.

Dat alle medewerkers voortaan liever ver van de kantoortourniquet blijven, hebben leidinggevenden aan zichzelf te danken. Al ver voor corona interesseerden ze zich geen bal voor het welzijn van hun medewerkers. Klantenervaringen, daar ging het om. Medewerkerservaringen, ben je mal. Medewerkers zijn vooral een kostenpost.

Dus nu ineens schermen met verbinding en vertellen hoe belangrijk dat is voor het welzijn van de bedrijfscultuur, ja, fuck you ouwe. Egoïstisch, nou dat zal dan wel. Wat kunnen medewerkers die saamhorigheid schelen. Die was er toch al niet.

Kwartaalcijfers hupsakee

Bij corporates lijken ze die fuck you-houding van hun medewerkers prima te vinden. Laat ze dan maar zoveel mogelijk thuis om ze kalm en rustig te houden. Voordat je het weet, lopen ze naar de concurrent. En zie op de krappe arbeidsmarkt maar eens nieuw talent te vinden. Dat de bedrijfscultuur verbrokkelt, dat de verbinding tussen medewerkers onderling en die met het bedrijf vervliegt, nou ja, dat is dan niet anders. De kwartaalcijfers gaan van je hupsakee.

Natuurlijk, autonomie: het is een van drie aanjagers van werkgeluk. Dus laat die medewerkers toch lekker thuis werken als ze dat zo graag willen.

Maar wacht even. Verbinding met collega’s en vaardigheden leren van diezelfde collega’s: dat zijn de twee andere drivers. En die sociale vitaminen, die leercurves, weg, foetsie. Omdat collega’s er even niet zijn.

Burn-outklachten

Mensen zijn sociale dieren. We kunnen niet zonder elkaar. De hele dag in je eentje achter je laptop thuis: het leidt tot verminderde zingeving, creativiteit en sociale cohesie, constateerde hoogleraar psychologie Mark van Vugt van de Vrije Universiteit na internationaal onderzoek naar de psychologische gevolgen van thuiswerken. En ongebreideld thuiswerken is een opmaat voor burn-outklachten of totale onverschilligheid tegenover het werk. Van Vugt: ‘Onze samenleving draait om werk, mensen ontlenen er hun identiteit en betekenis aan, en dat doe je in groepsverband.’

Ziekteverzuim hoger

Gek ook dat werkgevers hun werknemers over een kam scheren. Ze bezien als one size fits all. Niet iedereen bloeit op van thuiswerken. Het doet velen juist verpieteren, merkte ook Hans van der Kooij, directeur en oprichter van ICT-dienstverlener Caesar Groep. Hij schrok zich een hoedje toen hij zijn personeel weer naar kantoor wilde halen, nadat in mei 2020 de eerste lockdown was opgeheven. In de podcast Hart voor Zaken, zegt hij: “Sommige mensen heb ik direct naar de dokter gestuurd. Die hadden twee maanden thuisgezeten en dat ging helemaal niet goed.” En het ziekteverzuim is na het opheffen van de lockdown ook na maanden niet lager geworden, ziet hij. Sterker: “Het verzuim is hoger dan voor corona. Er zijn een heleboel mensen met een onderliggende problematiek, waarvoor binnen een bedrijf geen aandacht meer is. Omdat die mensen onzichtbaar zijn.”

Kantoor als club of kroeg

Van der Kooij wil zijn medewerkers zichtbaar houden. Hij gaat een nieuw kantoor bouwen, naast Station Utrecht Leidsche Rijn. Een leefpand, zegt hij. Geen gebouw waar ’s avonds het licht uitgaat, maar dat 7 keer 24 uur open blijft, zodat alle medewerkers het voor verschillende dingen kunnen gebruiken. Hij noemt feestjes. Medewerkers kunnen er met elkaar te koken of ’s weekends naar Max Verstappen of iets anders kijken. “Ik wil mensen meer geven. Er zijn een heleboel medewerkers die alleen zijn. Welke sociale plekken heb je nog? Vroeger waren dat de kerk en verenigingen. Voor sommigen is zo’n plek hun kroeg of sportclub, maar ook daar lopen ledenaantallen achteruit. Wij maken zo’n sociale gemeenplaats straks bij ons op de zaak. Waar mensen dingen kunnen doen waar hun eigen huis zich niet voor leent. Zo bouw je aan een community met medewerkers, met hun vrienden en familie.”

Dat bedrijven de voordeur van hun kantoor maar liefst twee jaar sloten, het is volgens Van der Kooij killing. “Daar is de geest uit de fles. De ziel is verdwenen. Zie die maar eens terug te laten keren.” Storytelling is daarbij essentieel. Ook om nieuwe mensen aan te trekken. “Mensen willen ergens bij horen en niet gewoon ergens werken en hun geld verdienen.”

Andere mindset

Hij weet het. Net zoals Mark Vletter van Voys, René Kesselaar van Kesselaar & Zn. en Natasja Naron van financieel adviesbureau Gabriel. Als je niet goed zorgt voor je medewerkers en de wereld, als je geen goed verhaal hebt dat je medewerkers letterlijk zin geeft, dan ben je niet aantrekkelijk voor eager en getalenteerde millennials en Gen Z’ers. Die willen werken voor een organisatie waar ze trots op zijn, een bedrijf dat het juiste doet.

Dat vergt van veel bedrijven en organisaties een totaal andere mindset. Qua waarden en storytelling. Met een andere vorm van leiderschap ook. Dienend en coachend in plaats van directief en hiërarchisch. Auteur en spreker Daniel Pink zei daarover in een gesprek met Nathalie Nahai in haar boek ‘Business Unusual. Values, Uncertainty and the Psychology of Brand Resilience’: ‘Al die dingen die ooit werden afgedaan als soft – empathie, erbij horen, purpose – worden harde munten in zakelijk succes’. Soft skills als de nieuwe hard skills. Maar hoe kunnen je medewerker werken aan sociale vaardigheden als ze dagen aaneen alleen op een zolderkamertjes aan het Zoomen zijn?

Postpandemisch panacee

Intussen blijven ze in bestuurskamer denken dat ongebreideld thuiswerken fungeert als het postpandemisch panacee om hun werknemers blij, rustig en gelukkig te houden. Maar leiders moeten nu echt gaan opstaan. Om hun bedrijfscultuur te beschermen. Om loyaliteit en talent te borgen. Om te zorgen voor een eenduidig verhaal en employee experience dat hun medewerkers (weer) letterlijk zin geeft om naar kantoor te komen.